Kan ar paperer (La chanson du papetier)

Kan ar paperer  ( La chanson du papetier)

  Yann ar gwenn chañsoner brudet a vro Dreger en deus savet ur bern kanaouennoù. Houmañ a zo e stumm un disput etre daou zen. Pilhaouerien a oa brudet kaer er vro hag o doa afer da berc’henn ar milinoù paper a brene dezho ar pilhoù d’ober youd paper. E- leizh a vilinoù paper a oa kostez Montroulez hag ar bilahouerien a oa paotred ar Fouilhez anezho, anavezet dre ar vro holl.  
Disput etre ur paperer hag ur pilhaouer
 
 
 
Kavet em eus ur matier a zo ekselant
Evit formiñ un disput hervez va santimant
War sujet ar pilhaouer hag ar bapererien
Abalamour d’o etat ha d’o antretien.
 
Ar pilhaouer da gomañs a rank mont da vale
Deus an eil barez d’eben, deus an eil ti d’egile
A-hed ar pemzek devezh da zastum ar sammoù
Da vevañ er baourentez, da lojañ er c’holo[1].
 
Ar paperer
 
Ha ni er vilin-paper a zo prizonierien
Ken atentif hag ar mor o pilat e c’hourlen
Emañ pep hini ac’hanomp fidel en e etad[2]
Abred deus ar mintin hag eus noz diwezhat.
 
Ar pilhaouer
 
D’ar c’houlz ha ma vez ouzh taol o tebriñ, oc’h evañ
O vont d’an ostaliri pa gerez da roulañ
E vemp en estremite o vesk an dour hag ar fank
O fournis dit labour da c’hounit da arc’hant.
 
Ar paperer
 
Petra ‘zo kaoz ma soufrez kement a baourentez
Ha kement a vicherioù hag a gomzez aze
Panevet ma profitez ha ma c’heus gonit mat,
Me a zo sur e teufez da renoñs da etad.
 
Ar pilhaouer
 
Ma vez ni en ur glevfe da renons d’an etad,
Dre va feiz a bilhaouer, te a vez rentet plat ;
Ne rafez ket a regalioù nag evañ kalz a win :
Evel ma vank ar pilhoù ne val ken ar velin.
 
Ar paperer
 
Ne vo ket se a ampech ar velin da valañ,
Rak re a bilhaouerien a zo dre ar vro-mañ
Hag en istant ma vanki, daou all a deuo e plas,
Hag ez ay da damm bara gant da vignoned bras.
 
Ar pilhaouer
 
Pa errufomp er velin ha pa ‘maomp disammet,
Ar mestr a deui da bouezhañ ha ni a yel da sellet,
Hag omp sur e tegaso kant da bevar ugent ;
Diwar ar samm a dri c’hant e savo tri ugent.
 
Ar paperer
 
Ha te a zo bet gwelet en hent o tisammañ,
El lec’h ma welez ur poull, en digarez dresañ,
O c’hlebiañ finamant ar c’hreiz eus da sac’had,
Ha deomp-ni d’o faeañ keit ha pa vent sec’h mat.
 
Ar pilhaouer
 
En em glevomp asamblez da laret un taol kaer ;
Unan ac’hanomp zo fripon hag un all a zo  laer ;
Tachomp d’en em glevet evel kamaraded ;
Etre ma pado labour e c’honefomp hor boued.
 
Ar paperer
 
Panevet ma ven re bell, em bije espliket
Un nombr a etadourien hag a artisaned,
Pere a vev eselant hepken gant ar paper,
O deus mui a estim e kêr ha war ar maez.
 

[1] Golo : plouz
[2] Etad : micher

Trésors d'archives > Brezhoneg > Yann Even

Témoignage sur la mine d'antimoine de Kerdevot

Jean René EVEN

 

Ce texte est extrait de la revue bilingue « Evid ar Brezhoneg ». Il fut publié en 1975.
Il contient une brève introduction sur l’histoire de la découverte de l’antimoine à Kerdévot.
Il se poursuit par l’interview d’un ancien mineur Jean-René Even  qui habitait Kerroué-Kerfeunteun mais qui était originaire d’Ergué-Gabéric.

 

E 1911 eo, ez eo bet diskoachet, dre zegouezh, an danvez-mañ: ar stibiom
(antimoine), e Kerzevod, en Erge-Vras, e-kichen Kemper. Un deiz ma oa tud ar gêr o tennañ mein er parkeier, ez eus bet kavet unan a oa ponneroc’h eget ar re all, ha den ne ouie perak. E-pad ur mare, e voe implijet ar maen-se gant paotred ar vro evid c’hoari da biv e oa an hini kreñvañ da zibradañ anezhañ. Un deiz avat, e voe torret a-dammoù, tammoù liv glas, lintrus. Perc’henn an douaroù a c’houlennas gant ur mignon dezhañ, barrek war ar vaenoniezh, petra a oa anezhañ : stibiom oa. Ha setu ma krogas ar pigelloù hag ar palioù da dennañ douar ha da gleuzañ er vengleuz. Tregont micherour ha goude ouzhpenn hanter-kant a zeuas da labourat e-barzh. An holl ne oant ket eus ar vro, Spagnoliz a oa zcken, med kalz anezho a oa eus kichen Kemper, evel Yann Even eus Kerfeunteun. Harz-labour zo bet ur wech e-touesk ar vengleuzerion a laboure evid ur gompagnunezh eus Paris. E 1916, ez echuas ar c’havr a gase an douar d’al laez da voned en-dro, E 1921, e krogas al labour adarre, beteg 1928. Abaoe ne vez ket mui tennet netra eus mengleuz Kerzevod.
 
Yann Even Pevare e oac’h o labourat aze ?
A-raok ar brezel pevarzeg e oa, ha ne oan ket tregont vloaz c’hoazh, ha bremañ on dek ha pevar-ugent. Aet on kozh, paotr ! E-pad daou vloaz ‘m eus labouret aze.
 
Eus pelec’h e oa an dud laboure ganeoc’h ?
Me zeue eus Kervern, med an holl ne zeuent ket eus an Erge-vras. Bez e oa estrañjourion ivez, eus Sant-Malo, eus ar Frañs ha Spagnoled a oa : Unan eus an toulloù er vengleuz zo bet anvet ToulI ar Spagnoled.
 
Hag al labour, penaos e oa?
Penaos e oa an devezh ? Ni a laboure e-pad seizh-eizh eur, med noz-deiz e laboure an dud, ha teir bandennad a oa. Me groge diouzh an noz ha betek ar mintin e labouren er vengleuz. E-giz-se e oa tu din ober war-dro ma zi-feurm e-pad an deiz. Tennañ douar a veze graet ganeomp hag e-barzh e oa ar stibiom. An douar-se a zeue d’al laez gant ar c’havr.
 
Ha peseurt liv e oa ar stibiom ?
Liv glas e oa, tost du. Ha goude, ne ‘m eus ket soñj re vad da belec’h e veze kaset. Aet on disoñj, paotr ! Da vro Maien gant an tren, me ‘gav din.
 
Penaos e oa an traoù e-barzh ar vengleuz ? Don e oa ?
Ur siminal a oa da ziskenn d’an traoñ hag aze ne oa ket sklaer, me ‘lavar dit, paotr. Med ut letern a veze gant peb hini, a yae en-dro gant karbur. Ya ‘vad. Don e oa, daou pe dri kilometr dindan an douar, tre beteg kêryann, ma ouzoc’h pelec’h emañ.
 
Ne oa ket dañjerus ?
Ne oa ket, nann. N’eus ket bet lazhet den morse. Ni ‘laboure evel gozed ha dour o tiverañ e peb lec’h Med ne oa ket paeet fall.
 
Pegement a veze roet deoc’h d’ar mare-se ?
Ne ‘m eus ket sonj, paotr. Kollet ‘m eus ma envor …war-dro ugent real evid an devezh.
Med paeet mat a-walc’h e oamp hag un tamm bara a veze roet deomp ive. Med kig-sall ne oa ket, nann.
 
Hag abaoe, an traoù zo cheñjet kalz ?
Ya ‘vad ! cheñchamant zo, sur al labour n’eo ket mui ken start hag a-raok. Mekanikoù zo bremañ e peb lec’h ha traktourien e-lec’h kezeg.
 
Hag an dud, cheñjet int ivez ?
An dud ? A, ya, kaezh N’int ket sirius ken. Gwechall e oa gwelloc’h an dud eget bremañ. Bremañ int aet elektrik ! Ar rod a dro re vuan.
 
Dastumet ha renket gant
Yann-Kel Kernalegenn,
niz bihan da Yann Even
 
 

 


Trésors d'archives > Brezhoneg > Troioù-lavar

Troioù-lavar

 
Setu troioù lavar daspugnet en Erge-vras
 
  • AN TREN
Ar marc'h houarn o vont kuit eus an ti-gar Kemper, goustad, goustad...) :
Gisti gasta, paotred Kemper...Gisti gasta, paotred Kemper...(meur a wezh).
O sevel sav Sant ivi, buanoc'h buan
Deus da sikour, deus da sikour… (meur a wezh).
Buan tre, war an disken etrezek Rosporden :
N'eo ket dav, n'eo ket dav…. (meur a wezh).
  • AN AMZER
Kurun Kastellin,
Chom e barzh ho park ma'z out fin,
Arnev Kastellin,
Chom barz' labour betek ar fin.
Arnev Konk,
Kerzh d'ar ger ha serr an nor promp.
Arnev Kor',
Lamm b'an ti ha serr an nor war ho korr'
  • A-BEB-SEURT
Hennezh 'neus tremened Pont ar C'hleuyou.
Staotañ gant ar vezh dreist tour Sant Kaourintin.
Amañ a zo traou,

ha n'int ket deuet tout deus pardon Lokmaria.
An hini a gac'h div wezh bemdeiz, ne vo morse pinvidik anezhañ
 
 
 

Kanaouennoù brezhonek Jos ar Saoz

Kanaouennoù brezhonek Jos ar Saoz

Jos ar Saoz,bet ganet er reunig er bloavezh 1883, zo bet e veviñ er Marok e-pad e vuhez. Deuet war e leve e Breizh en deus skrivet e vuhez e brezhoneg e doare ar gwerzioù. Enrollet gant Bernez Rouz, ar c'hanaouennoù-se zo bet roet da Dastum.



Joseph Le Saux, né au Reunic en 1883, s'est engagé en 1904 dans la marine. Il reste deux ans en Extrême -Orient puis en Afrique du Nord. Il s'installe comme colon au Maroc où il restera à Benamed pendant cinquante cinq ans. Rentré en Bretagne, il a écrit plusieurs chansons racontant sa vie.
Jos ar Saoz avait reçu la visite des collecteurs de Dastumerien Bro c'hlazig. Ses chansons sont conservées dans le centre de documentation d'Arkae et ont été transmises à Dastum.

 

Chanson va buhez / La chanson de ma vie

1.
 
 
 
 
Tri ugent vloaz em eus bevet, er maez deus va bro garet
Mes al langach brezhonek n'em eus ket disoñjet
 
 
J’ai vécu soixante ans hors de mon pays adoré
Mais je n’ai pas oublié la langue bretonne
 
 
2.
 
 
 
 
Yaouank c'hoazh me oa kuitaet va bro gozh Breizh-izel,
Evit mont da c'hounez ma boued e-barzh ar broioù pell :
 
 
Jeune encore,  j’ai quitté mon vieux pays de Basse-Bretagne
Pour gagner mon pain dans de lointaines contrées :
 
3.
 
 
 
 
Da Saïgon en Indochin digentañ e oan bet,
Goude oan deuet d'an Afrik da vro an Arabed.
 
 
 
D’abord j’ai été à Saïgon en Indochine
Et ensuite je suis allé en Afrique au pays des Arabes
.
 
4.
 
 
 
 
E-barzh ar Marok em eus bevet pad pemp ploaz ha hanter-kant,
Ha 'm eus graet kalz micherioù ; gounezet 'm eus bet arc'hant.
 
 
Au Maroc j’ai vêcu pendant cinquante-cinq ans
Et j’ai pratiqué plusieurs métiers ; j’ai gagné de l’argent.
 
5.
 
 
 
 
Boulanjerezh da gomaéns e barzh Kasbah Ben Ahmed
Kafe, hotel ha restaurant ‘barzh ar vro-se em eus graet.
 
 
J’ai été Boulanger au début à la Casbah de Ben·Ahmed
Puis j’ai tenu un café, hôtel, restaurant dans ce meme endroit.
 
6.
 
 
 
 
Defrichet em eus douaroù, pevar c'hant devezh-arat
Savet am eus eno tier evit an dud da lojañ.
 
 
J’ai défriché deux cents  hectares de terres,
J’y ai construit des logements pour que les ouvriers y vivent.
 
7.
 
 
 
 
Penvidik oan deut neuze, mes maleuruzamant
Va madoù zo bet kemeret gant ar gouarnamant.
 
 
 
J’étais devenu riche, mais malheureusement
Mes biens ont été confisqués par le gouvernement.
 
8.
 
 
 
 
Ar gouarnamant pehini ‘noa gwerzhet din tout an douaroù-se
Neus kemeret 'nezo en dro hep paeañ “indemnite”.
 
 
Le gouvernement qui m’avait vendu toutes ces terres
Me les a reprises sans verser d’indemnités.
 
9.
 
 
 
 
Soñj a teuas din neuze deus va bro Breizh-Izel,
Da behini a garan mont en dro da vervel.
 
 
Je me souvins alors de mon pays de Basse-Bretagne
Dans lequel j’aimerais retourner finir ma vie.
 
10.
 
 
 
 
Hag em eus kuitaet an Afrik evit dont da va bro,
Da Vreizh-izel va bro garet da c'hortoz va maro.
 
 
 
Et j’ai quitté l’Afrique pour revenir au pays.
En Basse-Bretagne, mon cher pays j’attendrai la fin.
 
11.
 
 
 
 
Ha betek an eur-se, me a gano brezhoneg
Langaj deus va yaouankiz n'em eus ket c'hoazh disoénjet.
 
 
Et jusqu’à ce moment je chanterai en breton
Le langage de ma jeunesse que je n’ai pas encore oublié.
 
12.
 
 
 
 
Bremañ e-barzh va bro garet brezhonek, me a gan c'hoazh
Hirio ha gant plijadur e-barzh parrez 'n Erge-Vras.
 
 
 
Maintenant dans mon cher pays bretonnant, je chante encore
Aujourd’hui et avec grand plaisir dans la paroisse du Grand-Ergué.
 
 
 
 
 
 
 
 
Kanet gant Jos ar Saoz e Miz Ebrel 1976
E ti ar re gozh "Koad ar vorc'h" e Fouen.

© Dastumerien Bro c’hlazig
 
 
Chanté par Jos ar Saoz le mois d’Avril 1976
Á la maison de retraite “Koad ar Vorc’h” à Fouesnant
 
 


Chanson Ar martolod yaounank

1.      Er bloavezh naontek kant pevar, an amzer a zo paseet
         Hag e-barzh ar gêr a Vrest me oa ‘n em añgajet
 
2.     Me moa sonjet ‘n em añgajet, e-barzh ar vartoloded
        Evit mont da voiajiñ, d'ar pevar c'horn deus ar bed
 
3.     Da Doulon oan bet kaset ur pennadig goude
        Deus pelec'h oan partiet komansamant miz Here.
 
4.     Evit mont d'ar broioù pell digant va batimant
        Evit ober daou vloaz kampagn En Extrem-Orient.
 
5.     Deus war bont va batimant deus kreiz ar morioù bras
        E Breizh-izel a sonjen mes alas din siwazh.
 
6.     E-lec'h pourmen ar pardonioù gant va mestrezik fidel
        Emaon o ruilhal war ar morioù war ur batimant brezel
 
7.     Emaon bremañ er C'hochinchin ur pennad amzer zo
        En ur sevel deus ar mintin e roan ur sell tro-war-dro
 
8.     Mes alas ne welan ket nemet broioù savaj
        E pere e rankomp chom breman e-pad daou vloaz
 
9.     Ar pezh a zeu d'am c'honsoli ur wechik an amzer
        Eo pa zeuan gant plijadur da resev ul lizhe

10.   Hag an devezh a hirio ur joa vras am eus bet
        En ur lennat ul lizherik gant va mestrez skrivet
 
11.   Hag e-barzh al lizher-se em eus kavet ur fleurenn
        Pehini a lavaras din evel ur vouezh souverenn
 
12.   War va delioù alaouret da vestrezik fidel
        Pa he deus hi va daspugnet war douar Breizh-izel
 
13.   He deus depozet ur bouch en da intension
        An dour en he daoulagad en ur ouelet d'he mignon
 
14.   Hag he deus din lavaret en ur serriñ he lizher
        Te a hasto anezho da zont buan d'ar ger
 
15.   Setu aze Konfidañsoù da vestrezik Mari
        En em hastit martolod yaouank da zont d'he c'honsoli
 
16.   Ar chanson-man zo bet kompozet e-barzh ar ger a Saigon
        Digant ur martolod yaouank deus bord an Acheron
 
17.   Hag ar martolod yaouank-se hirio a zo deut kozh
        Dek vloaz ha pevar ugent neus bremañ Jos Ar Saoz
 
1 8.  Mes Kanañ a ra Atav hag hirio e kan c'hoazh
        En enor d'an dud kozh pere zo oajet bras

 

Ti bras koad ar voc'h

1.    Bremañ e parrez Fouenant tre kichen e Kemper
       Kalz tud kozh a gav hirio aezamant vat ha mizer

2.    Un ti bras zo savet espres evit degemer tud kozh
       E-lec'h e c'hallont debriñ ha kousket mat deus an noz

3.    E-barzh an ti bras-se bremañ tud kozh kazi abandonet
       A gav c'hoazh tammoù plijadur digant o c'hamaraded

4.    En ur gaozeal deus ar vuhez start neusont bet
       En ur labourat an douar pe war ar mor o pesketet

5.    Hag ar re deus an dud kozh-se hag a c'hoari c'hartoù
       Amañ gant o c'hamaraded e reont partiadoù

6.    Gwelet a reer er maner zo merc'hed ha gwazed kozh
       C'hoari c'hartoù asamblez a-wechoù betek an noz

7.    Mes ar re gozh all koulskoude,pourmen a garont gwelloc'h
       E yeont da ober neuze un droiadig barzh ar vorc'h

8.    Barzh ar vorc'h e vez evet div pe deir gwerennad
       Lod deus outo teu en dro un tammig badaouet

9.    An ti bras-se zo dirijet digant an Itron Michel
       Karet mat deus toud an dud kozh,« Tous disent du bien d'elle ».

10.   Ar wirionez va doue, me gred lavaret deoc'h
        An dud kozh a zo kontant barzh residañs Koad ar vorc'h

11.   Ar chanson-man a zo kanet gant unan deus an dud kozh
        Trizek bloaz ha pevar ugent en deus echu Ar Saoz


Trésors d'archives > Brezhoneg > Krennlavarioù ar c'hannadig parrez (1925-1939)

Krennlavarioù ar c'hannadig parrez (1925-1939)

 
Dictons et maximes collectés dans la collection des "Kannadig Intron Varia Kerzevot (1926-1939)".
 
O Breizh douar ar sent, a-greiz kalon m’ho kar
Bro all ken kaer n’eus ket war an douar.
O Bretagne, terre des saints, je vous aime de tout mon coeur, 
Il n'y a aucun pays aussi beau sur la terre entière.
Hirroc’h an amzer ‘vit an den
Kaout pasianted ne faêz ken
Quand pour l'homme le temps est long
C'est surtout la patience qui lui manque
Evit bevañ gant levenez
Karit Jezus hag ar werc’hez.
Pour vivre heureux
Il faut aimer Jésus et la Vierge.
Bloavezh Mat a reketan deoc’h
Ra yeo an traoù en-dro ganeoc’h
Kalz Yec’hed ha Prosperite
Ar baradoz e fin ho puhez.
Je vous souhaite une bonne année
Que vos affaires tournent rond
Santé et prospérité
Et le paradis à la fin de votre vie.
An iliz eo ti an holl barrezioniz.
L'église est à tous les paroissiens.
Da c’houel ar chandelour
Deiz da bep micherour
Nemet d’ar c’hemener
Ha d’al luguder.
 A la fête de la chandeleur
Le jour pour tous les ouvriers
Sauf aux tailleurs
Et aux mollassons.
An dilhad kaer, an dantelezh
Ne guzhont ket alies santelezh.
Beaux habits et dentelles
Cachent rarement la sainteté.
Diaesañ tra da gas d’ar foar :
Ur c’hi hep trotal
Div vaouez hep kaozeal.
Le plus difficile à la foire
C'est d'y trouver un chien qui ne trotte pas
Et deux femmes qui ne papotent pas.
Evit bevañ gant levenez
N’eus ket ezhomm aour na perlez.
Pour vivre heureux
on n'a besoin ni d'or ni de perles
Bloavezh Mat ! ma mignoned !
Bez ‘vo plouz skañv ha greun pounner
Ma servichomp giz m’eo dleet
An hani zo mestr an amzer.
Meilleurs voeux mes amis !
Paille légère et grains lourds
A celui qui servira comme il se doit
Celui qui est le maître du temps
Bezañ warlec’h ar mare da besketiñ
Zo troiñ mein barzh ar stêr da sec’hiñ.
Râter la saison de la pêche
C'est comme tourner des pierres dans la rivière pour les sécher.
Sarrit an ilis, marv ar feiz !
Fermez les églises, la foi se meurt !
N’eus kozh botez kement ha n’he defe he c’hoar
Ha mare pe vare an den a gav e bar.
Il n'y a pas de vieilles chaussure qui ne trouve pas sa soeur
Et de temps en temps l'homme trouve sa moitié
Ur gwaz ever, ur wreg lipouz
A gousko abred war ar plouz.
Un homme qui boit, une femme gourmande
Dormiront rapidement sur la paille
Ul lommig dour a vez roet
D’an emzivad en e sec’hed
A dalvo, hervez lavar Jezus
En neñv, ur gurunenn skedus.
Une goutte d'eau qui est donnée
A l'orphelin qui a soif
Vaudra dans l'éternité - selon Jésus
Une couronne glorieuse.
Den fur, a-barzh ober netra
A gemer muzul da gentañ
Un homme sage enfin d'entreprendre
Prends d'abord la mesure des choses.
Alies ar gwellañ da welet,
Zo ar fallañ da gavet
Souvent le plus aguichant
Est le plus mauvais parti.
Neb n’avantur netra
Na koll na gounit ne ra !
Celui qui n'essaye rien
Ne perd ni ne gagne rien.
Redek bro
Da dud zo
Ra gwall dro
Courir le pays,
pour certains,
N'apportent que désagréments.
Gwelloc’h ijin eget nerzh
Em eus klevet eus meur a berzh.
Il vaut mieux de l'inventivité plutôt que de la force,
D'après ce que j'entends de tout côté".
Ar marv, ar varn, an Ifern yen
Pa o soñj den, a tle krenañ
Foll eo na preder e spered
Gwelet ez eo ret decedañ.::(enskrivadur Ar Merzher)
La mort, le jugement, l'enfer froid
Quand on y pense il faut trembler
Il faut être fou de ne pas penser
Qu'il faudra bien décéder. (Inscription sur l'église de La Martyre) .
Bezañ paotr fin a dalv arc’hant
Lez da lavaret an dud diskiant.
Etre intelligent rapporte de l'argent
Il faut laisser dire les gens sans discernement.
Dre re gaozeal
E taper e fall
A trop parler,
Cela nous retombe dessus.
Arabat klask pemp troad d’ar maout :
mont eeun atav.
Il ne faut pas chercher cinq pieds au bêlier,
Il faut toujours aller droit devant.
Da bardon Sant Jili (Eliant)
Mat ar c’helien da zibri
Da bardon Torc’h
Merenn vihan war beg ar forc’h
Da bardon ar Rozer’
Kaset merenn vihan d’ar gêr.
Au pardon de Saint Gilles d'Elliant,
Les mouches sont bonnes à manger ;
Au pardon de Tourc'h,
La collation au bout de la fourche ;
Au pardon du Rozaire
Apporter son goûter à la maison.
Mont d’an oferenn ha roiñ kerc’h
Ne ra da zen chom warlec’h.
Aller à la messe et donner de l'avoine
Permettent à beaucoup de ne pas être à la traine.
Etre c’hoari ha farsal,
E vez laret ar wirionez da galz.
Tout en jouant et plaisantant,'
On peut dire la vérité à beaucoup de gens.
An hini a ra vad en dra c’hell
Ne vo ket drouk dezhañ mervel
Celui qui fait le bien
Ne craint pas la mort.
Tri dra zo, n’hello den tec’het diouto
1. Lagad Doue
2. Mouez ar goustianz
3. Taol ar marv
On ne peut échapper à trois choses :
1.L'oeil de Dieu,
2. la voix de la conscience
3. la mort.
Kant bro, kant kiz
Kant iliz, kant tour
Cent pays, cent guises,
Cent églises, cent tours.
Evit tapout louarn pe gad
E ranker sevel mintin mat
Pour attraper le renard ou le lièvre
Il faut se lever tôt.
Ne lavar ger da wreg na da big
Ma ne fell ket dit e vez publik.
Ne dîtes rien ni aux femmes ni aux pies,
Si vous ne voulez pas que ce soit répété sur tous les toits.
Al labour hag ar bedenn
A vag hag a yac’ha an den.
Le travail et la prière,
Nourrisent et fortifient l'homme.
Pet ha pet, doktored bras da welet,
ha melloù ezen da gaout !
Combien paraissent grands docteurs,
et ne sont que des ânes !
Ha nag ho pefe da leve
Leon ha Treger ha Kerne
Gant ho tanvez ne brenfec’h ket
Un hanter devezh eürusted.
Et si vous aviez en rente
Le Léon, le Trégor et la Cornouaille
Avec vos biens vous n'achèteriez pas
Une demi-journée de bonheur.
E Landudal n’alumer ket
A c’houlou koar d’an ofern-bred
Ar mel a lipomp
Ar c’hoar a werzhomp
En ostaliri yeont ganeomp.
A Landudal on n'allume pas
De bougies à la grand-messe
Nous mangeons le miel
Nous vendons la cire
C'est pour nous à l'auberge !
Ar frouezh zo diouzh ar wezenn ,
an oberou diouzh an den
Deus sac’h ar glaouer, ne teu ket traoù gwenn.
Le fruit vient de l'arbre,
les actions viennent de l'homme
Du sac du charbonnier ne sort rien de blanc.
Ar pennou golo a zav an uhelañ. Les têtes vides sont celles qui dépassent les autres.
Ma fell dit eostiñ
Morse re abred ne hadiñ.
Si tu veux récolter
Jamais tu ne sémeras assez tôt
Daou hent a gas da baour : Laerezh ha labourat d’ar sul. Deux chemins mènent à la pauvreté : voler et travailler le dimanche.