Trésors d'archives > Gwerz an Ivantor

Gwerz an Ivantor

La loi de séparation de l'église et de l'état est votée le 9 décembre 1905.  Dès le 9 décembre, le Conseil de fabrique envoie la protestation suivante : « Nous remettrons les biens de notre fabrique paroissiale qu ‘à l’évêque de Quimper ou à son délégué, et protestons à l’avance contre toute dévolution qui serait faite de ces biens à n’importe quelle association malgré nous et en violation des lois de l’église ».Les choses se corsent le 2 mars 1906. Le préfet ordonne l’inventaire des biens de l’église dans un climat quasi insurrectionnel. La complainte de l’inventaire (Gwerz an Ivantor » nous donne le détail de la journée.

1

D'eus a lein an neñvoù

Taolit warnon ur sell

M’ho ped,spered santel

Roït din ho krasoù

2

C’hwi Sant Charlez, m’ho ped,

Dre ma’z hoc’h va faeront

Kennerzhit va spered

Ha tommit va c'halon.

3.     

Roït din an talanchoù

Pere am-eus ezhomm

'Vit displeg 'n torfejoù,

Erruet er c'hanton

4.     

Dre urzh 'n Aotrou prefed

Kerkent ha goulou deiz

'N iliz dle be'añ kelc'het

E-barzh bourc'h An Erge

5.     

Dre ma oa un torfed,

Ar pezh e-noa d'ober

Abred ' oant partiet

D'eus ar ger a Gemper.

6.     

Ar jañdarmetennoù

'N em lakas da gargañ,

Dirak maner ar c'hleuzioù

'Vit mont buanoc'h c'hoazh.

7.     

'Vel ur bouted kelvez,

O gwelet oa eskamm

Entrel e bourc'h Erge

Holl oant dre an daoulamm.

8.     

Adjudant ar c'harter

Me a gred o lakas

Pemp kichen peb skalier

O sabrinier en noazh

9.     

'Raok m'erruent e ker

Oa klevet ur c'horn-boud

Ha mouezh trist ar c'hleier

Evit ober da c'hout

10.   

Tud a feiz, a galon

'Vel poulzet gant 'n avel foll

D'ansav o relijion

yelas 'n iliz 'n un taol.

11.   

Si vis pacem pax bellum

Raktal an norioù oa prennet

Ar re-se oa komzoù Samson

Pa gombatas ar Filistined.

12.   

Gwraged Kerfrez ha Lezerge

Vije stropet gant ur chadenn,

Ha konduet da Gemper goude,

Pa 'nefe urzh ar c'habiten.

13.   

Klasket 'n oa mont er vered,

'Vit sikour ar re-all,

Goude ma oa bet kelc'het

Dre urzh an dud fall.

14.   

Kouezhañ 'rae kalzik glav

Pa 'n em gavas ar c'hontroler

Gant daou zen gwisket divalav

Hag ivez ur c'homiser.

15.   

Daou gantonier oa prezant

'vit servij da destoù

dre urzh ar gouarnamant

Gant aon da goll o flasoù.

16.   

N'eo ket ret be'añ difisil

'Vit ober ur seurt micher

Ober rankont soubenn vijil

C'hwec'h real bemdeiz 'zo dister.

17.   

Neuze ar c'hontroler er penn

'Vel ur vandenn tud nec'het

A yaent da zispleg o lezenn

Kichen dor ar porched.

18.   

Eno, e rankent selaouet

Div brotestasion

Hini Jañ-Mari Nedeleg

Hag hini an Aotrou person.

19.   

Boñjour, eme ar c'hontroler

Me c'houl an nor digor

Me 'zo deut a Gemper

'Vit ober 'n Ivantor.

 

Komzoù 'n Aotrou Person

20.   

Choazet on gant Doue,

'Vit prezek e lezenn,

Ne c'houzantin morse

'N digor ne 'po biken

21.   

'Vel person ar barrez,

Me 'ra deoc'h un ali

C'hwi ' ra ur fallagriezh

Lako dichañs en ho ti.

22.   

Kalon 'po da brofaniñ

Ti redemptor ar bed :

Potius mori quam foedari

Ne drec'hoc'h biken bretoned.

23.   

Meur a iliz 'zo bet ruiet

Gant gwad kristenien fidel

'n ur gombatiñ frañmasoned

O tifenn al lec'hioù santel

24.   

Herodias en oa goulennet,

Dre un ali treïtour

Vije laket war un asïed

Penn sant Yann Badezour.

25.   

Sant Laorañs, Sant Sebastian

O doa gouzantet ar marv

Kentoc'h evit mankout d'o lezenn

Breizh 'ra kalz enor dezho.

26.   

Ar profed Isaï, gwechall

Oa heskennet dre an hanter

Dre ma oa vel kallez all

Bepred fidel d'hor salver

27.   

Ar vaouez Machabe

Hag he seizh krouadur

Sant Eleazar goude-se

Zo bet merzherien pur

28.   

D'ar marv seurezed zo aet

Hervezh lavar an istor

Amzer Robespier me gred

'N ur ganañ ar "Veni creator".

29.   

A-viskoazh zo kombachoù

A-viskoazh zo brezel

Ar c'hentañ oa en neñvoù

Gant arme sant Mikael.

30.   

Pere en doa kombatet

Drouk-Aeled Lusifer

Dre ma oant 'n em revoltet

A-eneb d'o c'houer.

31.   

Gant an intañvez Judit

Ar jeneral Holofernes,

A oa dibennet e publik

dre ma oa ur païen didruez.

32.   

Tobi pa yeas da gousket

A oa un den dispar

A-benn ma oa dihunet

E oa dall pebezh glac'har.

33.   

Nabukodonozor, ur roue

'N oa graet ur statu vras

Ur menik a-berzh Doue

Kerkent her bruzhunas.

34.   

Galloud ar frañmasoned

Zo ivez memestra

Ar re-se vo diskaret

Pa soñjint an nebeutañ.

35.   

Dre c'hras ar brofeted

Me am oa douetañs,

C'hwi pije sikouret

Disenoriñ ar Frañs.

36.   

War Menez Sinaï gwechall,

Oa lennet an dekalog,

Me ho ped da studial

An dekved artikl 'vit o lod.

37.   

Ar bloavezhioù a dremeno,

'vit skoazellañ ur seurt lezenn,

O brud fall bepred a chomo,

E-touezh ar bobl kristen.

 

Komzoù Jañ-Mari Nedeleg

38.   

E anv "Conseil" ar fabrik

Me lavar a-vouezh krenn

En desped d'ar republik

Ni chomo kristenien.

39.   

Me lavar e Brezhoneg

Ma faot deoc'h ivantoriñ

C'hwi 'peus netra da welet

Pep hini zo mestr en e di

40       

Gant rezon ne c’houzantin ket

Hon iliz gant e holl madoù

Vefe estimet ha prizet

Roet deomp gant hon tadoù.

41.   

Vel hon tud kozh, ni zo fidel

Lezomp a-gostez hon anken

D'an iliz ha da Vreizh-izel

holl tud erge savomp hor penn

42.   

Na pegen kaer eo hon iliz

Gant un tour-mein kizellet

Amañ kozh ha yaouankiz

Holl hon deus tremenet.

43.   

Sevel a ra dreist an douar

E benn echuet gant ur groaz

Dreist an drubuilh hag ar glac'har

Gwern burzhudus dreist ar mor bras.

44.   

Pet paotr mat zo bet gwelet

En amzer vremañ ha gwechall

Dre an nor-dall frank digoret

O tougen banniel Sant Gwenal.

45.   

Pet kristen mat vez joaïus

Pa wel d'eus an tourioù

An dud o tont niverus

Vit asistañ en ofisoù.

46.   

'N ur vont war-zu joa an eured

E vez klevet forzh kalonoù

Pe tristidigezh ar vered

o skeïñ beb sort poulzadennoù.

47.   

Dre ma oa da Zoue fidel

E harzhik ker Babilon

Oa taolet ar profet Daniel

En ur foz e-touezh seizh lion.

48.   

Habakuk, den a galon

Dre ur vlevenn gant un Aël

Oa douget betek Babilon

Vit kas boued da Zaniel

49.   

Bev a-benn seizh devezh goude

daniel a oa sortiet

Ken souezhet oa ar roue

Ma oa 'n em gonvertiset.

50.    Josue dre ur mirakl dispar

Evit hiraat an deiz

Harpas an heol hag al loar

Evit avantach e arme.

51.   

Na pegen kaer oa gwelet

Uc'h ar gerik Gabaon

An heol a oa harpet

Al loar uc'h Aialon.

52.   

Mar gallfe ar spered furchal

hag ar planedennoù lennet

Sekrejoù don ar vein gwechall

Vefe kurius bras da glevet.

53.   

C'hwi rento kont 'eus an drama

Da zoue e traonenn Josafat

Pa sono ar varn diwezhañ

'Vit separiñ ar fall d'eus ar mat.

54.   

Morse 'm eus graet mechantiri

Na d'am mamm na d'am zad

Mes ma faot deoc'h ivantoriñ

Me a gred c'hwi 'po koat.

55.   

Neuze ar c'homiser Judik

A respontas en ur grenañ

E anv ar republik

An nor vo drailhet memes-tra.

56.   

Daou zen oa gant loc’hoù

Da heuilh ar c’hontroler

Evit drailhañ an norioù

O min a verke sklaer.

57.   

O jiletenn a oa re verr

Na pegen strizh oa o bragoù

O roched, mat d’ar pilhaouer,

Ha kalz re hir oa o botoù.

58.   

Me gred e oant ofiserien,

D’eus kompagnunezh an heol,

Gwech e klaskont an aluzenn,

Gwech labouront ‘vit Per ha Paol.

59.   

Kerkent ma oa eizh eur sonet,

E komañsas an taolioù,

War dor an iliz beniget,

En desped d’an daeloù.

60.   

Me c’houlenn war ma daoulin,

O ? pa soñjan, na tra iskis ;

Ne welin mui ur seurt krim,

Drailhañ dorioù hon iliz.

61.   

Heb respet ‘vit ar re varv,

Un nebeut jañdarmetennoù,

C’hoant dezho d’ober o faro

A savas war ar bezioù.

62.   

Neuze oa bet ur boulzadenn,

Gant un niver bras a dud

A forsas anezho da ziskenn,

Didrouz ‘vel ma vijent mut.

63.   

Goude ma oa drailhet an nor,

Gant paotred ar c’hontroler

A soñje dezho kaout digor,

Mes diouzhtu oa ur voger.

64.   

Pa oa foeltret ar voger,

Int a soñje, oant paotred vat

Mes n’oa ket echu an afer,

Goude oa treustennoù koat.

65.   

Pa sonas kreisteiz e ker,

E oant klevet o c’houlenn dour

Diouzhtu oa aet ur mesajer

Da Gemper da c’houlenn sikour.

66.   

Raktal ar prefed Colignon

C’hortoz keloù, pad ar mintin,

Ro urzh da gas ur vatailhon

Hag ar c’homandant Quentin.

67.   

Pa erruas ar soudardet,

Gant o munisionoù,

Evit daou zevezh ganto boued,

Ha me gred kartouchennoù.

68.   

Ouzhpenn pevar c’hant anezho

Unan bennak d’eus ar barrez,

Kazi holl pa soñjent en o bro,

War o bizach oa tristidigezh.

69.   

Un tabouliner oa plaset,

Evit son teir abadenn,

Ar c’homiser ‘n oa goulennet

Digor e anv al lezenn.

7O.  

Kerkent, vel ur mesajer,

Ar c’hoñseilher jeneral

A savas war ur voger,

Evit iñploriñ ha suplial.

71.   

<< E anv, kristenien ar c’hanton,

Eme an Aotrou Servigny,

Me lavar a-greiz kalon,

Paotred kalet poent eo echuiñ.>>

72.   

Karet gant an dud a-feson,

E gomzoù oa selaouet,

Ha memes an Aotrou Person,

‘n oa truez d’eus ar soudardet.

73.   

Ar peoc’h oa bet sinet,

Diwezhat d’eus an abardaez ;

Goude , ivantor a oa graet,

E Kerdevot ha Sant Gwenole.

74.   

Ur jañdarm, heb damantiñ,

E brieg oa bet gwelet,

Pa oar aet da ivantoriñ,

Kriz e keñver ar merc’hed.

75.   

Ur vedalenn aour ‘n oa bet,

Ha memes unan militer,

Un nebeut taolioù war e veg,

Hag ar votez en e revr.

76.   

An neb a vez lous e fri,

Koulz en Erge hag e Brieg,

Hervez ma lavar pep hini,

Vez anveet merc’hiek.

77.   

Enor da Vreizh da viken,

diskouezet en deus sklaer,

Ez int d’eus gouenn ar verzherien,

Ha fidel d’hor salver.

78.   

Un nebeut kristenien vat

Zo bet klozet er prizonioù,

Dre ma ‘n oa dalc’het mat

O tifenn an ilizoù.

79.   

Pennarun hag Ar Gall,

D’eus paotred kalet Brieg,

D’eus Landelo oa un all,

An Aotrou kure Dantec.

80.   

E parrez Tourc’h ur marichal,

Hag ar Roue oa chadennet,

Evel ar sent gwechall,

D’ar prizon oant kunduet.

81.   

Aotrou kure Langolen

Piedoye, e anv mat,

Dre ma oa start d’e lezenn,

Zo bet er prizon ur pennad.

 

Diskan

Enor da gristenien Arvor,

Koulz en deiz hag en noz

int sur da gaout digor,

Gant Sant Per ar baradoz !

 


Klemmgan Bro Eliant

Klemmgan Bro Eliant

gant Guillaume Kergourlay

E miz Gouere 1989 zo bet savet un abadenn barzhoniezh ha sonerezh evit gouel 500vet bloavezh Itron Varia Kerzevot.
Savet zo bet ur mell barzhoneg e galleg anveet Rhapsodie Macabre sur la peste d'Elliant, dibunet eo bet gant François Kergourlay heuliet gant sonerezh Michel Boedec.
Embannet eo bet ar varzhoneg-se gant daou bezh bihan en araok, unan anezhe e brezhoneg. Dre m'eman mojenn Bosenn Eliant penn da benn e glad an Erge Vras e lakaomp anezhe da gaout brud en dro :
 
Etre stêr Odet ha Stêr Jet
'Zo un enez kreiz an douaroù
Bro Eliant a vez hanvet :
Pinvidigezh ha burzhudoù !
 
Bro Eliant zo distro n' bed ;
Mes ma bed din zo barzh ma fenn
Pa echuo ma fenn ar bed
Ma spered vo atav dibrenn
 
An dud vev hag ar re dremenet
'Zalc'h yaouankiz da virviken
An norioù zo d'an holl digoret
Ar c'halonoù leun startijenn
 
Ne neus drouk-lazh na laeronsi
Na c'hoant drouk 'ba' spered ebet.
Bro Eliant eo evel ma zi,
Ur c'helc'h digor e-kreiz ar bed !
 
E Bro Eliant ema ma c'havel,
E Bro Eliant e vo ma bez
Ne neus lec'h all da vont da vervel
Peogwir aman 'man ma buhez
 
Me n'on nemet ur c'hozh miliner
Em c'halon n'eus na kaon na keun
Na drouk-lavarout na drouk-ober
Mes ma meilh din a flask ar greun.
 
 
 
 

 


Trésors d'archives - radio - Arkae hag ar brezel pevarzek

Bernez Rouz o komz eus levrioù Arkae war ar brezel pevarzek gant Manu Mehu/

France Bleu Breizh-Izel d'an 29 a viz Eost 2014


Trésors d'archives > Brezhoneg > Raklavar trec'h ar garantez

Trec'h ar garantez (Raklavar)

 
Setu raklavar al levr divyezhek bet embannet e 2013 gant Arkae. Skrivet eo bet gant Bernez Rouz.

Dizoloet ‘m eus Jean-Louis Rozeg gant levr Francis Favereau Antologiezh al lennegezh vrezhoneg. Dre ur pennadig tennet eus ar romant Trec’h ar garantez em eus lennet e komze eus va farrez genidik An Erge-Vras.
Kerkent ha prenet al levr e oa sklaer e ouie an den eus doareoù va hendadoù. Sed ‘m eus klasket roudoù eus an den ha kavet ‘m eus er c’hannadig parrez ha pelloc’h e dornskrid ar person.
 
Jean-Louis Rozeg a oa misionaer eus urzh Sant Jakez a Montfort. Mont a rae da brezeg misionoù un tamm pep lec’h er vro. Derc’hel ar feiz, derc’hel ar yezh, derc’hel ar gizioù kozh, evitañ kement-se a yae asamblez.
 
Paotr ar feiz e oa, hag ur feiz kreñv ha kalet e-giz oa bet desket dezhañ en e vro gatolik Bro Leon. Ganet eo bet e Ploueskad e 1898. Ur gronikenn « An taol Lagad » a skrive kazi beb sizhun er gelaouenn « Breiz » savet gant Yves Le Moal, ur gelaouenn kristen e brezhoneg. « Ar relijion da gentañ, eno eo emañ ar silvidigezh rak eno emañ ar wirionez hag an dever »[1].
Stourm a rae evit ar skol gatolik hag a-enep ar skol lik : « Ar skol laik a zo galvet da vezañ magerez ar spered komunist, da vezañ skol ar revolusion »[2]. Goulenn a rae e vije an div skol heñvel ouzh al lezennoù : « Pegoulz e vezo skolaerien Bro C’hall evit ober katekiz er skolioù ? Pegoulz e vezo gwelet skolioù katolik paeet gant ar gouarnamant nann gant ar Gatoliked o-unan ? »[3]
Difenn kreñv a ra ar reolenn divyezhek er skolioù, da laret eo implij ar brezhoneg gant ar vugale evit deskiñ dezhe ar galleg, o sentiñ e-giz-se d’an Ao. Eskop Duparc : « Il est inadmissible que des élèves bretons quittent une école libre urbaine ou rurale sans savoir le Breton »[4]. Skrivañ a rae dija e oa fall stad ar brezhoneg er bloavezhioù tregont:
« Biskoazh n’eo bet ken tost d’e varo ha ma ne deuer ket prim war e sikour emañ graet gantañ da viken »[5].
Petra sonjfe hiziv, pag eo adembannet e benn oberenn Trec’h ar Garantez. ? Ur romant a dalvez dreist holl evit taolenn ar vuhez sokial e Breizh Izel pa oa brezel ar skolioù o ren. Tud an Erge a gavo ouzhpenn taolenn vev ur match mell-droad eus ar Baotred Dispont ha skeudenn an Aotrou Bolloré, rener ar Veilh Baper, madoberour ar barrez.
 
 

[1]  Hervez Yvon Tranvouez : « Dictionnaire du monde religieux dans la France contemporaine » P. 372.
[2] « Breiz » 7 a viz Ebrel 1929.
[3] « Breiz », 22 a viz Mae 1932
[4] Programme breton imposé par Mgr Duparc aux écoles chrétiennes de Quimper et de Léon. E « Breizh » 16 a viz meurzh 1930.
[5] « Breiz » 3 a viz Gouere 1932.

Trésors d'archives > Brezhoneg > Kantik kozh Kerzevot

Kantik kozh Itron Varia Kerzevot (1712)

 
 
Kantik kozh Itron Varia Kerdevot (1712)


Ar c'hantik-man a zo bet kavet ur skouerenn diouti nemetken. Adembannet eo bet tro ar bloavezhioù 1870 hag adnevesaet war an dro. Embannet ha studiet eo bet gant an Ao Favé, vikel en Erge-Vras hag ezel oberiant eus Société archeologique du Finistère. Aman e kavor ar skrid orin eus 1712 a gont deomp burzhudoù an Itron, met ivez mojenn ar Vosenn, mojenn an armel-aoter flamank, pirc'hirinaj martoloded Dugay Trouin ha diskar tour ar chapel. Evit-se ez a e dalvoudegezh kalz pelloc'h hag ur c'hantik ordinal.

CANTIC SPIRITUEL

E gloar Doue hac an Itron Varia Kdevot, pehini he deus ur Chapel caër e Parres Ergue-Vras equichen Quimper-Caurintin, e pehini e ra bemdez Miraclou bras.

Voar ton : Santes Mari, etc.

Vos omnes sitientes, venite ad aquas. C’hui oll pere oc’h-eus seyet, deut da efa d’ar Feunteun a vuez

1
Tad, Map, ha Spered-Santel, tri Ferson en un Doue,
M’ho suppli a vir galon hac a greis va ene
Da dirigea va memor ha ma ententamant,
Ma composin ur C’hantic d’ar Verc’hes puissant.

Père, Fils et Esprit-Saint, trois personnes en un seul Dieu
Je vous supplie de tout mon coeur et de mon âme
De diriger ma mémoire et mon entendement
Pour que je compose un cantique à la Vierge toute puissante.


2
Biscoas, Christenien, sioas ! n’hor boa brassoc’h ezom
Da supplia hor Salver hac ar Verc’hes e Vam,
Da rei ar c’hraç d’hon Roue da veza victorius
Var e oll ennemiet, adversouryen Jesus.

Jamais, hélas ! nous chrétiens nous n'avions eu autant besoin
De supplier notre Seigneur et la Vierge, sa mère,
De donner la grâce à notre roi pour qu'il soit victorieux
Sur tous ses ennemis, adversaire de Jésus.


3
Tristidiguez a velàn, allas ! pell so er bed,
Quernez hon eus bet ivez commancet da velet,
Assista a reomp bemdes en enterramanchou
Demeus a dud hor c’hanton, hac en o servichou.

Je vois de la tristesse hélas depuis longtemps en ce monde
Nous avons commencé a voir la famine parmi nous,
Nous assistons tous les jours à des enterrements
Et à des services mortuaires, de gens de notre contrée.


4
N’en deus nemet ar vocen n’on deus quet c’hoas guelet,
En hon touez er vro-mâ, Doue ra vezo meulet :
Pedomp an Dreindet Santel hac ar Verc’hes Vari,
Ma vezimp guitibunan preservet diouti.

Il n'y a que la peste que nous n'avons pas encore vue,
Parmi nous dans ce pays, que Dieu soit loué :
Prions la Sainte Trinité et la Vierge Marie,
Que nous soyons à tout jamais protégé de ce fléau.


5
Ar voyen d’en em assuri eus ar guir joaustet,
Ha da bossedi da jamæs ur peoc’h hir ha parfet,
Eo supplia ar Verc’hes da bidi evidomp,
Pa na veritomp siouaz ! e selle Doue ouzomp.

Le moyen de s'assurer de la vraie félicité,
Et de posséder à jamais la paix longue et parfaite,
C'est de supllier la Vierge de prier pour nous,
Quand on ne mérite pas hélas que Dieu nous regarde.


6
Meur a blaç santel dezi er bed a so savet,
Eleac’h ma zeo enoret, caret hac invoquet,
Eleac’h ma acord Doue, dre e intercession,
Graçou bras d’ar bec’herien p’e fedont a galon.

Plusieurs sanctuaires lui sont consacrées,
Où elle est honorée, aimée et invoquée,
Où Dieu accorde par son intercession
Des grâces importantes aux pêcheurs qui la prie du fond du coeur.


7
Hep choqui e nep fæçon Ilis Santel ebet,
Me souten goude calz a dud gant lealdet,
Emedi en hor c’hanton an Ilis devota
E deus ar Verc’hes Vari hac ar principala

Sans choquer d'aucune façon d'autres églises saintes,
Je soutiens comme beaucoup de gens et avec loyauté,
Que se trouve dans nos contrées l'église la plus dévote
Et la plus importante à la Vierge Marie.


8
Coms a ran deoc’h, Christenien, eus an Templ biniguet,
Tost da Guemper-Caurintin, Kdevot guir hanvet,
So batisset d’ar Verc’hes dre vir devotion,
An Ilis ancienna he deveus er c’hanton.

Je vous parle Chrétiens du temple béni,
Près de Quimper-Corentin, le village dévot le bien nommé,
Qui est bâti à la Vierge par pure dévotion,
L'église la plus ancienne qu'elle possède par ici.


9
C’huy Ergueiz-Gaberic, a bossed ar c’haera
Demeus an oll tensoriou a so war ar bed mâ,
Ar sourcen eus a c’hraçou an Drindet adorabl,
Elec’h ma arru bembe Miraclou surprenabl.

Vous, Gabéricois, vous possédez le plus beau
De tous les trésors qu'il y a dans ce monde
La source des grâces, la trinité adorable,
Où survient tous les jours des Miracles surprenants.


10
Un histor a rapporter dign da vea discleriet,
Penaus ar Verc'hes Vari,  evil ma vise goueet
Et c'hantoniou divar dro, Santela plaç e voa,
Elec’h ma cleo ar pec'hour gant carentez ha joa.
10
On rapporte une histoire digne d'être racontée:
Comment la Vierge Marie, pour que soit connue
Dans la contrée avoisinante, la plus sainte des places
Où le pêcheur peut l'entendre avec joie et amour



11
A lavaras expressamant d'eur munuser yaouanc
Ober dezi un ouvraich a vise excellant,
Un ouvraich ar parfeta a ouisie da ober,
Hac e vise paet en Eon gant Jesus he Mab-quer.
11
Dit expressément à un jeune menuisier
De lui façonner un ouvrage qui soit excellent
Le plus parfait qu'il sache faire
Et qu'il serait payé au ciel par Jésus son beau fils



12
Pa vise achu gantàn, e ambarqse timat
En ur chaloup var ar mor : chelaouet ar Miracl,
Ha Doue er c'honduje dan devota IIis
A oa d’ar Verc'hes Vari batisset e Breiz.
12
Quand il serait terminé, l'embarquer aussitôt
Dans une chaloupe sur la mer : écoutez le miracle
Et Dieu le conduisit à l'église la plus dévote
Qui était dédiée à la Vierge en Bretagne.



13
Pa voa voar ar mor ha guelet gant an dut,
Et teue ar Veleyen, Fabligen a bartout,
Mæs ne dostaas ous nicun quen na voa arruet
Person an Ergue-Vras ha Fabric Kerdevot.
13
Quand elle était sur mer au vu des gens
Des prêtres et des fabriciens accoururent de partout
Mais elle ne s'approcha d'aucun tant que ne fut pas arrivé
Le Recteur du Grand Ergué et le fabrique de Kdevot.



14
An ouvraich santel neuse d’an douar a abordas,
Ar Fabric a Kdevot ep dale er c'hemeras ;
E Kdevot e voa rentet gant ur pomp magnific,
Laqueet eo eoc’h an Auter da velet dar public.
14
Le saint ouvrage alors aborda à terre
Le Fabrique de Kerdévot s'en empara sans tarder
A Kerdévot on l'emmena en grande pompe
On le mit sur l'autel en vue du public.



15
Eürus bras o cavàn, habitantet Ergue,
Da veza, dre breferanç dan oll dud ar c’hontre.
Enoret demeus un IIis quer caër ha quer santel,
Mammen an oll miraclou ha graçou eternel.
15
Je vous trouve bien chanceux, habitants d'Ergué
D'être plus que tous les gens de la contrée
Honorés d'une église si belle et si sainte
La source de tous les miracles et des grâces éternelles.


16
Paressionis Elliant a ouffe lavaret
Peguer santel ar plaç-màn dar Verc'hez binniguet ;
Na dleont quet ancouât ar rest eus ho buhe
An obligation o deus da Vari, Mam Doue.
16
Les paroissiens d'Elliant sauraient dire
Combien ce lieu bénit à la Vierge est saint
Ils ne doivent pas oublier le reste de leur vie
L'obligation qu'ils ont envers Marie, la mère de Dieu.



17
Ataquet oant gueichal gant eur c'hlenvet cruel,
Ur pestilanç dangerus, commanç a rent mervel :
Quer stanc e varvent bemde quen na vanque loënet
Ha quiri d'o c'hass d’ar vorc'h d’an douar binniguet.
17
Ils furent attaqués il y a longtemps par une maladie cruelle
Une pestilence dangereuse, ils commencèrent à mourir
Ils moururent si nombreux qu'on manquait d'animaux
Et de charrettes pour les transporter au bourg en terre bénite.



18
Pa velzont an danger bras e oant oll da vervel,
O devoe recours ouzoc'h, Guerc'hes Sacr ha Santel,
En em voesla a resont gant cals devotion.
Da Kdevot d’ar pardon gant ho Frocession.
18
Quand ils virent qu'ils étaient tous en danger de mort
Ils eurent recours à vous Vierge sainte et sacrée
Ils firent le vœu d'aller avec beaucoup de dévotion
Au pardon de Kerdévot avec leur procession.



19
Er moment ma partijont eus parres Elliant,
Da vonet da Kdevot, o doa soulageamant,
Rentet pare ha dispos, ha yac'h eus ho c'hlenvet :
Guerc'hes Glorius Vari, ra viot binniguet.
19
Au moment où ils partirent de la paroisse d'Elliant
Pour aller à Kerdévot, ils furent soulagés.
Rendus guéris et dispos, et débarrassés de leur maladie
Vierge Glorieuse Marie, que vous soyez bénie


20
Ober a resont neuse eur vœu perpetuel,
Ma teusient ur veich bep bloas da Ergue, d’ho Chapel,
D'ho trugarecât, Guerc'hes, demeus ho tonæson,
Nobl ha partabI, Beleyen gant ho Frocession.
20
Ils firent alors le vœu perpétuel
Qu'ils viendraient une fois par an à Ergué en votre chapelle
Pour vous remercier, Vierge, de votre don
Nobles, roturiers et prêtres avec leur procession.



21
Meur a den bet massacret, ha voar ar mor beuzet,
Dre ho calloud, ô Guerc'hes ! so bet ressucitet ;
Calz e dud, dre accidant privet eus ar guelet,
O deveus e Kdevot ar sclærigen cavet.
21
Beaucoup de personnes massacrées ou qui ont péri en mer
Par votre pouvoir, o Vierge ! ont été ressuscitées
Beaucoup de gens, privés par accident de la vue
Ont retrouve la lumière à Kerdévot.



22
D’an dud troublet a squiant, ha memes foll rentet,
Kdevot so ordinal ur remed assuret ;
Hag an traou e ve laëret, pa vent gouestlet dezi,
Na ell quet e nep fæçon all laër o dransporti.
22
Pour les gens dérangés d'esprit et même rendus fous
Kerdévoi est d'ordinaire un remède assuré
Et les choses volées, quand elles lui ont été dédiées
On ne peul en aucune façon les transporter.



23
Davantaich an nep a gouez siouas en accidant,
Pe dalc'het var ar guele gant clènvet languissant,
So guelleet e Kdevot, pa zeuont a vir galon
Da c'houlen digant Mari e intercession.
23
De plus ceux à qui arrive un accident
Ou ceux qui doivent languir au lit à cause d'une maladie
On les voit à Kerdévot venir de bon cœur
Demander à Marie son intercession


24
Er Paressiou divoar dro un nombr bras a Gueriou,
En danger da veza laquet e poultr hag e ludu,
Siouaz ! dre un tan terrubl, a so bet sicouret
Er moment ma zint dan Templ a Kdevot gouestlet.
24
Dans 8 communes environnantes un bon nombre de villages
En danger d'être réduits en poussière et en cendres
Hélas par le feu terrible, ont été protégés
Quand ils ont été placés sous la protection du temple de Kerdévot.



25
Beza eus tud var an douar pere dre un domaich,
Pe dre ur fortun bennac a goll prest ho c'houraich,
Pe ma zint bet pell amser gant clênvet languisset,
Pe trist, melconiet, casi disesperet.
25
Il y a des gens sur terre qui, à cause d'un dommage
Ou par une quelconque infortune, perdent leur courage,
Ou, quand ils sont restés languir longtemps à cause de la maladie
Ou qu'ils sont tristes, mélancoliques, quasi désespérés



26
E Kdevot e caffint ar gonsolation,
Elec'h o zistrigiguez, m’ar deuont a vir galon,
Prosperite er bed-mân, er bed-all joausdet,
Rentet joaus ha contant, ha parfet a speret.
26

A Kerdévot ils trouvent consolation
Au lieu de la tristesse, s'ils viennent de bon cœur
Ils trouvent la prospérité en ce monde, et la joie dans l'autre
On les sent joyeux et contents et parfaits d'esprit.



27
Ouspen ar groaguez brases, pa vent estranch e poan,
O clasq digaç voar ar bed o bugale bihan,
A so a Kdevot diboanniet hep dale
Dre voyen ar Verc'hes Sacr : meulet ra vezo Doue.
27
De plus les femmes enceintes, quand elles ont énormément de mal
En essayant de mettre au monde leurs petits enfants
A Kerdévot elles sont soulagées sans tarder
Par la grâce de la Vierge sacrée : que Dieu soit béni !


28
Mæs bete vremâ ne meus quasimant lart netra ;
Chetu ar c'haëra miracl hac ar principala,
Ar pec'herien obstinet a chench oll o goal stat,
Pa zeuer d'ho recommandi d'ar Verc'hes honorabl.
28
Mais jusqu'à maintenant je n'ai quasiment rien dit
Voici le plus beau et le principal miracle :
Les pêcheurs obstinés changent tous leurs tristes conditions
Quand ils viennent se recommander à la Vierge honorable.


29
Me a brouv quememâ dre ar personachou
So bet ganti sicouret en ho necessiteou,
Me zisquei doc’h sclæramant quement a meus laret :
Clevit attantivamant, m'ho disclerio doc'h net.
29
Je prouve ceci par les personnes
Qui ont été secourues par elle dans leurs nécessités
Je vous montre clairement ce que j'ai dit
Ecoutez attentivement, je vais vous le dire tout net.


30
Ur soudard eus a Guemper, hanvet  autrou Deschamps,
O Visita Kdevot er c’horaïs divezàn,
En deus laret d’ar fabric e ze bet sicouret
Gant Mari, en e gampaign, er goan-mâ tremenet.
30
Un soldat de Quimper, du nom de Deschamps
En visitant Kerdévot au dernier carême
A dit au sacriste qu'il a été aidé
Par Marie, dans sa campagne de l'hiver dernier.


31
Ar soudardet a voa bet gant an autrou Duguay,
Na allent quet rancontri an hent da zont d'ar guer.
En danger da veza collet var ar mor perillus,
En em offret o deus bet dar Verc’hes glorius.
31
Les soldats avaient été avec Monsieur Dugay
Et ne trouvaient pas leur route pour rentrer à la maison
En danger de se perdre sur la mer périlleuse
Ils se sont voués à la Vierge glorieuse.


32
Deut int d’he zrugarecat, pa int deut da Guemper,
Roet o deus dezi e presant ur Chapelet caër,
Ha roet un offranç-all c'hoas ha guers Oferennou.
Soutenet-y c'hoas, Guerc'hes, en o oll combatou.
32
Ils sont venus la remercier quand ils sont venus à Quimper
Ils lui ont donné comme présent un beau chapelet
Et d'autres offrandes encore el l'argent de messes
Ils sont soutenus encore, Vierge, dans tous leurs combats


33
E mis c'huevrer diveza, chelaouet, me ho ped,
Un Den a Dreo Langolen eus a Barres Briec,
O vont gant e varc'h, un deiz, dar Foar da Gastellin
Oa var ar poent dangerus en ur stær da veuzi.
33
Au mois de février dernier, écoutez je vous en prie
Un homme de la Trêve de Langolen de la Paroisse de Briec
Allant avec son cheval un jour à la foire à Châteaulin
Etait en train de se noyer dans une rivière


34
Dre bermission Doue e arruas un den,
O velas o vont oc'h traon gant an dour, marc'h ha den,
Var e zaoulin e stouas, da Vari o gouestlas,
En he zi a Kdevot, ebars en Ergue-Vras.
34
Par la grâce de Dieu un homme survint :
En les voyant couler, homme et cheval,
Il s'agenouilla et fit un vœu à la Vierge

De Kerdevot au Grand Ergué.

35
Prest e voant da veza maro pa voant gouestlet dezi,
En instant ma int gouestlet, sicouret int ganti ;
Un dra, eme an den-mâ, dre bermission Doue.
Evel ur voguer creo o arretas en Eê.
35
Ils étaient presque morts quand on fit le vœu
Et à ce moment ils furent aidés par elle
Une chose, dit cet homme, avec la permission de Dieu
Comme un mur solide les arrêta dans le ciel.


36
Un nombr bras eus a dud a Guemper-Caurintin,
A Barres Sant-Evarzec hac a Ergue-Vihan,
A Ergue-Vras, a Vriec, a Barres Kerfeunteun,
Demeus a Barres Elliant hag a Barres Cuzon.
36
Un grand nombre de gens de Quimper-Corentin
De la paroisse de St-Evarzec, du Petit-Ergué
Du Grand-Ergué, de Briec, de la paroisse de Kerfeunteun
De la paroisse d'Elliant et de la paroisse de Cuzon


37
Deus o c'hlènvejou marvel a so bet delivret,
En o afflictionnou a so bet consolet,
Deus a pleuresi, terc'hen, pourpr ha pep seurt clènvet ;
E Kdevot e zint bet antieramant yec'heet.
37
De leurs maladies mortelles ont eté délivrés
Dans leurs afflictions ils ont été consolés
De la pleurésie, des dartres, des pustules et de plusieurs maladies
A Kerdévot ils ont été entièrement guéris.


38
Ur Bælec originær a Ergue-Gaberic
En deus bet e Kdevot ur yec'het manific ;
E spaç eus a bemp sizun e bet var ar guele,
Dilavar, abandonet gant quement en guele.
38
Un prêtre originaire d'Ergué-Gaberic
A été guéri à Kerdévot d'une façon magnifique
L'espace de 5 semaines il a été alité
Sans parler, abandonné par tous sur son lit.  


39
Eur vourc'hises a Guemper, siouaz ! dre accidant
Rentet mudes pemzec de, privet eus ar parlant,
So bet gouestlet en Ergue d'ho Chapel binniguet,
Dre ho craç, Guerc'hes Santel, he deus bet ar prezec.
39
Une bourgeoise de Quimper, hélas par accident
Rendue muette 15 jours, privée de la parole
S'est vouée à votre chapelle bénie en Ergué :
Par votre grâce, Vierge Sainte, elle a retrouvé l'élocution.



40
Eus a Ergue-Gaberic eur vrœc borgnes rentet
Gant un taich var e lagat savet dre eur c'hlènvet,
E Kdevot er guelc'has gant an dour souveren
Eus a feunteun ar Verc'hes, m'he devoue sclerigen.
40
D'Ergué-Gabéric, une femme devenue borgne
Avec une tache sur l'œil à cause d'une maladie
A Kerdévot elle le lava avec l'eau souveraine
De la fontaine de la Vierge elle retrouva ta vue


41
Bremàn eus bet unnec vloas da Vouel ar Chandelour,
Gant curun hac avel-foll e voa couezet an Tour,
Ma voa surprenet un den, allas ! dindan ar vein :
Daouzec carrat assuret a voa couet var e guein.
41
Maintenant il y a eu 11 ans à ta fête de la Chandeleur
A cause du tonnerre et du vent fou, le clocher tomba,
Un homme hélas, fut surpris par les pierres
12 charretées au moins étaient tombées sur son dos


41
Cousgoude e voa clevet o crial, o lamant,
Oc'h en em recommandi deoc'h, Guerc'hes puissant,
Ma voe dre ho cuir sicour ac'hane dilivret,
E oll isily briset, brusunet, massacret.
42
Cependant on l'entendait crier, se lamenter
Se recommander à vous, Vierge puissante
Pour être délivré par votre aide
Tous ses membres brisés, en miettes, massacrés.


43
Ar biana eus ar vein voa capabl d'e Laza,
Pa ne m'oc'heus bet miret, ô Itron Varia !
Ma cofessas, quent mervel, gant cueuz e bec 'hejou ;
Bremàn en deus an henor d'ho quelet er joayou.
43
La plus petite de ces pierres était capable de le tuer
Si vous ne l'aviez pas empêché, O Madame Marie
Afin qu'il confessât, avant de mourir, et avec repentir, ses pêchés
Maintenant il a l'honneur de vous voir en joie.


44
Un den a Barres Eliant prest da goll e broces
Gant un amezec dezàn dre vir traïtoures,
A deuas da Kdevot da visita Mari :
Gouneet en deus e broces dre voyen anezi.
44
Un homme de la paroisse d'Elliant, près à perdre son procès
Avec son voisin par vraie traitrise
Vint à Kerdévot visiter Marie :
Il a gagné son procès grâce à elle.


45
Eus a Ergue-Gaberic ur vrœc fur ha prudant,
E deus bet dre ur c'hlènvet collet e jugeamant,
Mæs quen terribl quen na voa ret d'e amezeyen
He divoall hac he staga en he zy gant querden.
45
D'Ergue-Gaberic une femme sage et prudente
Avait perdu ses facultés après une maladie
Si terrible que ses voisins devaient
La garder et l'attacher dans sa maison avec des cordes.


46
N'en deus den var an douar quer calet a galon,
He guelfe er stad trist mâ hep caout compassion,
O chanchat var bleo he fenn, hac o straqual e zent ;
Ma Doue, èn so terrubl coll ar guir sclerigen !
46
Il n'y a personne sur terre si dur fut son cœur
Qui ne compatît pas à ce triste état
Elle s'arrachait les cheveux de la tête et claquait des dents
Mon dieu, c'est terrible de perdre la vraie lumière !


47
E priet hac e c 'herent ouz e c'honsideri,
Na zebre na ne eve, torret e isili,
Defiguret e bisaich hac e sellou troet,
E gouestlas e Kdevot dar Verc'hes binniguet.
47
Son mari et ses parents en considérant
Qu'elle ne mangeait ni ne buvait, ses membres cassés
Son visage défiguré et ses yeux révulsés
Firent un vœu à Kerdévot à la Vierge Bénie


48
Incontinant he deus bet squiant a neve flam,
Jesus ra vo binniguet, ar Verc'hes Sacr he Vam.
Hac he deus testamantet eur vros eus e dillat
Da enori ar Verc 'hez, ha d'he zrugarecât.
48
Immédiatement elle retrouva ses esprits flambant-neufs
Jésus, que soit bénie la Vierge Sacrée sa mère
Et elle a légué une robe de ses habits
Pour honorer la Vierge et la remercier.


49
Ar groasguez a ve poaniet en o guilioudou,
So sicouret gant Mari bemnos, bemde-c'houlou,
Hac o bugale vihan, pa vent sempl, languissant,
P'o recommander dezi, o deus ar vadiziant.
49
Les femmes qui ont du mal à accoucher
Sont secourues par Marie, chaque soir, chaque jour
Et leurs nouveau-nés quand ils sont faibles et languissant
s
Quand on se recommande à elle, ils ont le baptême.

50
Ho feunteun, Guerc'hes Vari, a so bras e effet,
Guellaat a ra dan derc'hen, catar, pep seurt clènvet,
Davantaich, ous he scarza, he deus pep maguerez
Da vaga o c'hrouadur abondanç eus a lez.
50
Votre fontaine, Vierge Marie, a un grand effet
Elle améliore les dartres, le catarrhe, toutes sortes de maladies
Et même pour les éliminer, chaque nourrice
A pour nourrir son bébé beaucoup de lait.


51
Dont a ra da Kdevot bep guener eus ar C'horaïs
Un nombr bras, a dut devot bep Sul, bep Gouel, bemdeis ;
Pedet nos ha de ar Verc'hes ma ho quelo er gloar,
Ha quement so devot dezi amàn var an douar.
51
Chaque vendredi de Carême, il vient à Kerdévot
Un grand nombre de dévots chaque dimanche, chaque fête, chaque jour
Qui prie nuit et jour la Vierge dans les cieux
Tous ceux qui lui portent dévotion sur la terre.



52
N'en deus quet quen alies a deis ebars er bloa,
Evel a viracl a ra ar Verc'hes Varia ;
Mar fell deoc'h en approui, en em recommandet
E Kdevot da Vari, pa viot affliget.
52
Il n'y a pas autant de jours dans l'année
Que de miracles faits par la Vierge Marie
Si vous voulez en profiter, recommandez-vous
A Kerdévot à marie, quand vous serez dans la souffrance.


53
Rac-se eta, Christenien, quemeromp esperanç,
En Iiis a Kdevot, lequeomp hor c'honfianç,
Ha pa omp bet dar Verc'hes caus da vesa Mam Doue,
Pedomp-hi ma vimp salvet pad an eternite.
53
Devant cela Chrétiens, espérons
Dans l'église de Kerdévot mettons notre confiance
Et quand on passe par la Vierge, Mère de Dieu
Prions- la que nous soyons sauvés pour l'éternité.


54
Considerit, Christenien, pa arruet en he zi,
Emedi he Map JESUS etre he divrec'h ganti,
Evel pa e deffe desir d'e rei da vriata,
Dar belerinet devot a zeu d'he bisita.
54
Considérez Chrétiens que quand vous arrivez dans sa maison
Son fils Jésus est dans ses bras
Comme si elle voulait le donner à embrasser
Aux pèlerins dévots qui viennent la visiter.


55
Dar yaou hanvet gouel Doue, ententet Bretonet,
E casser ar Sacramant da Kdevot benniguet,
Bet an amzer a garo, e zer accustumet
Da gaç he Mabic Jesus dar Verc'hes binniguet.
55
Le jeudi appelé Fête-Dieu, comprenez Bretons
On amène le sacrement à Kerdévot la bénie
De tout temps, on a eu l'habitude
D'amener l'enfant Jésus à la Vierge Bénie.


56
Oferen-bret ha gousperou a ve ebars en de-ze,
Benediction Doue pehini a ve goude,
Orgraou ar Verc'hes a son epad an oll amser
Da enori he Map Jesus a so var an Auter.
56
Grand-messe et Vêpres il y a ce jour- là
La bénédiction de Dieu après
Les orgues de la Vierges jouent tout le temps
Pour honorer son fils Jésus sur l'autel.