Trésors d'archives > Brezhoneg > Ar Stangala

Ar Stangala (1941)

 

E-pad an hanv 1941 Andre Guilcher, kelenner e lise Naoned a zeuas d'An Erge Vras evit sevel e fri war un darvoud dic'hortoz e bed an douaroniezh Stankenn an Oded eus Griffones betek Treoded. N'eo ket forzh piv an den en deus tremenet un doktorelezh war an douaroniezh e 1947 diwar-benn torosennadur Breizh ar c'hreisteiz etre Beg ar Raz hag aber ar Gwilun. Deuet eo eo goude-se da vezan kelenner e skol veur Nancy, La Sorbonne ha Brest. Brezhoneger e oa a orin eus an Enez Sun, sed ma noa skrivet e bennad er gelaouenn Arvor e 1942.

Le Stangala qualifié par Louis Le Guennec comme « Le plus extraordinaire paysage terrien de Cornouaille » n’a été étudié par les Géographes que relativement récemment. André Guilcher y a consacré quelques pages dans sa thèse « Le Relief de la Bretagne méridionale de la baie de Douarnenez à la Vilaine ». Ce Sénan, agrégé de géographie est professeur au lycée de Brest avant la guerre. Mobilisé, blessé au front près de Sarreguemines en février 1940, il reçoit la Croix de Guerre pour son courage. Revenu en Bretagne, il est nommé au lycée de Nantes ou il prépare sa thèse de doctorat. C’est ce qui l’améne à visiter notre Stangala pendant l’été 1941. Passionné par la Bretagne il écrit son périple en breton dans le journal « Arvor ». Il publiera toujours en breton un ouvrage de géographie sur les vallées marines et les gouffres de l’Océan (Kaniennoù ha traoniennoù mor). C’est cet écrit rare sur le Stangala que les Brezhonegerien Lestonan ont traduit ici. André Guilcher (1913-1993) est un des grands spécialistes mondiaux de la morphologie littorale. Il a enseigné dans les universités de Nancy, de la Sorbonne et de Brest.

 

Tro-dro da Gemper, n’eo ket an troioù-bale plijus eo a ra diouer. Neblec’h all e Breizh, marteze, n’eo glasoc’h ha dousoc’h ar maezioù eget e Bro Gerne. An Oded betek Kombrid, ar Steir, ar Stangala[1] a zo kement a draonienn koadek a zo un dudi tremen enno unan eus devezhioù tomm an hañv.
 
Brudet eo dre wir abeg, ar veaj eus Kemper da Venoded ; brudet nebeutoc’h eo ar Stangala o vezañ m’eo kalz diaesoc’h bale drezi. N’ez eus hent bras ebet ouzh he zreuziñ : didrousoc’h ez eo evelse e gwirionez hag evel ma lavare an Ao. Gwenneg – Doue d’e bardono- a anaveze hag a gare kement Bro-Gerne, ne c’hell ket ar c’hirri-dre-dan tremen dre eno da lakaat an aer da flaeriañ gant c’hwezh an esañs devet.
 
Evit mont d’ar Stangala ez aimp kuit, c’hwi d’am heul diouzh Kemper beure mat. E-lec’h mont war-eeun dre Guzon pe dachenn foutbal Keruhel, e vo gwelloc’h kemer hent Landudal : bale ur pemp kilometr ha tregont bennak a zo eus ar gwellañ evit cheñch aer d’ar skevent.
 
Hent-houarn Rosporden tremenet e pigner tamm-ha-tamm betek Lestonan a-dreuz parkadoù douar druz. Tourioù an iliz veur e harzh ar Fruji a ya war zigreskiñ e vogidell-vintin damdeuzet enni traoniennoù ar Jed hag an Oded hag e tizher dizale ur gompezenn uhel war-dro pemzek metr ha kant, ha pignat goustadik war-du Kore ha Brieg. N’emaomp ket gwall bell diouzh ar Stangala, met n’her gwelomp ket c’hoazh koulskoude. Setu avat un diskenn : aze emañ an Oded hag e tegouezomp gant ur pont kozh goloet a c’hlasvezh. Echu eo ganeomp an hent aes : emaomp o vont da zistroiñ da Gemper a-dreuz pradeier ha parkeier.
 
Karadek ha peoc’hus eo traonienn an Oded dre amañ. War an tu kleiz ez eus ur « roz » da laret eo ur grec’hienn serzh ha koadek. War an tu dehou, avat e XXXar tamm-ha-tamm an torgennoù etrezek an hanternoz.
 
A-benn ur pennadig emaomp dindan bolz teñval ur c’hoad-sapr. Dre zindan ar gwez ez eus un hentig dudius oc’h heuliañ ur ganol a gas dour an Oded da vilin vras Bollore a vez graet enni paper sigaret anavezet gant an holl. Kluchet eo an uzin e donig-don an draonienn, kelc’hiet a-bep-tu gant ar c’hlasvezh ; ha biskoazh n’eo bet louzet nebeutoc’h an natur gant labour an den.
 
Ar ribl kleiz a zeu da vezañ serzhoc’h-serzhañ e Grifonez[2]. An Oded a rede betek amañ war du ar c’hornog a dro en un taol war du ar c’hreisteiz. Un arvest dispar eo diouzh an uhelennoù pevar ugent metr a-zioc’ h ar stêr, gwelout ar stêr-se oc’h ober ur gildroenn vras hag o lammat war ar c’herreg. E Grifonez eo e tizhomp ar Stangala vras. Hiviziken ez eo ken uhel an daou ribl. Betek milin ar Penn-C’hoad, a-hed tri-c’hard lev bennak e tiskenn ar stêr eus ur metr ha daou ugent a-uhelder da zek hebken.
 
Un nebeut bloavezhioù a zo e reas an ijinourien o soñj da sevel ur chaoser bras e-kichen milin ar Penn-C’hoad. Ul lenn a vije bet neuze el lec’h m’emañ bremañ ar Stangala evel an hini a zo e Gwerledan war ar Blanwezh. Elektrisite a vije bet e-leizh evit Kemper ha Kerne-Izel a-bezh.
 
N’eo ket bet kaset ar soñj-se da benn avat, n’ouzon dare perak. Ar Stangala a zo atav ar Stangala, ur stêr herrek ha birvidik. Stangala Vras da gentañ, meurdezusoc’h ha gouesoc’h ; Stangala Vihan da c’houde gant koadouigoù ha gwenodennoù, ma kar Kemperiz mont da vale ha ma klever e-pad an hañv c’hoarzhadennoù ar vugale o c’hoari toull-kuzh : an div Stangala leun a zluzed, darempredet gant pesketaerien c’houiziek al « lancer léger ». Etre uhelennoù Beg ar Menez ha chapel Sant Gwenole ez eo e gwirionez ar Stangala ur baradozig dic’hortozet.
 
E milin ar Penn-C’hoad eo echu hon tro-vale. Diouzh tu Kemper ez eo kalz ledanoc’h an draonienn. Hebdale e vezimp e kompezenn tachenn Geruhel. Amañ e tegouezh an Oded hag ar Jed an eil gant egile. Ha ne deo kompezenn Geruhel nemet kendalc’h traonienn ar Jed ken eeun adalek Sant-Ivi.
 
Ma ‘z oc’h un tammig furcher e c’houlennot ouzhin goude ar bale-se : Perak n’eo ket heñvel atav traonienn an Oded eus Landudal betek Kemper ? Perak ez eus da gentañ muioc’h a sav gant unan eus ar ribloù eget gant egile all ? Perak da c’houde, e red ar stêr dre wask torgennoù uhel ar Stangala ? Perak ivez ez eus kement a dizh gant an dour o redek dre wask reier ar Stangala ? Perak erfin ez eo ken ledan traonienn ar stêr habaskaet en-dro goude milin ar Penn-C’hoad ?
 
Eeun eo an abegoù. Da gentañ holl e rede an Oded war gompezennoù uhel Beg ar Menez, Sant Gwenole, Lestonan, kalz uheloc’h eta eget bremañ ; tamm-ha-tamm, dre forzh krignat ha dispenn eo diskennet er c’hompezennoù-se. Ar garregenn avat, n’oa ket ken kalet e pep lec’h . A-raok Grifonez e kaver maen greunek (pe granit) war an tu kleiz, ur seurt maen kalet ha fetis eo. War an tu dehou er c’hontrol e kaver dreist holl maen-sklent (pe chist) : kalz boukoc’h eo. Rak-se ez eo bet dispennet buanoc’h ar ribl dehou eget ar ribl kleiz. Etre Grifonez ha milin Penn-C’hoad e kaver maen-greunek diouzh an daou du : n’eo ket souezhus eta gwelout torgennoù uhel diouzh an daou du ha kement a gerreg o virout ouzh an dour da redek. E-kichen Kemper erfin emañ adarre an Oded er maen-sklent evel ar Jed adalek Sant-Ivi ; maen bouk adarre, traonienn ledan adarre.
 
Kalz plijusoc’h e vije an troioù bale ma c’helljed gouzout atav perak emañ an traoù evel m’emaint. Gwelout maezioù brav a zo mat. O c’hompren a zo gwelloc’h. Mar doc’h eus Kemper kit ta betek ar Stangala. Sellit en-dro deoc’h ha klaskit kompren. Ne po ket kollet hoc’h amzer.
 
Lan Devenneg
(André Guilcher)


[1] Pe Stank Ala, nepell diouzh milin Vollore emañ ar feunteun lec’h vez enoret Sant Ala pe Alar a zo anveet bremañ Stangala. N’emañ ket aze avat met pelloc’hik e tu ar sav-heol. Stank pe stankenn a vez graet e Bro Gerne eus un draonienn.

[2] Diouzh ar pezh a lavar ur marvailh e oa ur grifon o chom eno gwechall, da lavarout eo ur mell aerouant spontus a lonke ar merc’hed yaouank.


Kan ar paperer (La chanson du papetier)

Kan ar paperer  ( La chanson du papetier)

  Yann ar gwenn chañsoner brudet a vro Dreger en deus savet ur bern kanaouennoù. Houmañ a zo e stumm un disput etre daou zen. Pilhaouerien a oa brudet kaer er vro hag o doa afer da berc’henn ar milinoù paper a brene dezho ar pilhoù d’ober youd paper. E- leizh a vilinoù paper a oa kostez Montroulez hag ar bilahouerien a oa paotred ar Fouilhez anezho, anavezet dre ar vro holl.  
Disput etre ur paperer hag ur pilhaouer
 
 
 
Kavet em eus ur matier a zo ekselant
Evit formiñ un disput hervez va santimant
War sujet ar pilhaouer hag ar bapererien
Abalamour d’o etat ha d’o antretien.
 
Ar pilhaouer da gomañs a rank mont da vale
Deus an eil barez d’eben, deus an eil ti d’egile
A-hed ar pemzek devezh da zastum ar sammoù
Da vevañ er baourentez, da lojañ er c’holo[1].
 
Ar paperer
 
Ha ni er vilin-paper a zo prizonierien
Ken atentif hag ar mor o pilat e c’hourlen
Emañ pep hini ac’hanomp fidel en e etad[2]
Abred deus ar mintin hag eus noz diwezhat.
 
Ar pilhaouer
 
D’ar c’houlz ha ma vez ouzh taol o tebriñ, oc’h evañ
O vont d’an ostaliri pa gerez da roulañ
E vemp en estremite o vesk an dour hag ar fank
O fournis dit labour da c’hounit da arc’hant.
 
Ar paperer
 
Petra ‘zo kaoz ma soufrez kement a baourentez
Ha kement a vicherioù hag a gomzez aze
Panevet ma profitez ha ma c’heus gonit mat,
Me a zo sur e teufez da renoñs da etad.
 
Ar pilhaouer
 
Ma vez ni en ur glevfe da renons d’an etad,
Dre va feiz a bilhaouer, te a vez rentet plat ;
Ne rafez ket a regalioù nag evañ kalz a win :
Evel ma vank ar pilhoù ne val ken ar velin.
 
Ar paperer
 
Ne vo ket se a ampech ar velin da valañ,
Rak re a bilhaouerien a zo dre ar vro-mañ
Hag en istant ma vanki, daou all a deuo e plas,
Hag ez ay da damm bara gant da vignoned bras.
 
Ar pilhaouer
 
Pa errufomp er velin ha pa ‘maomp disammet,
Ar mestr a deui da bouezhañ ha ni a yel da sellet,
Hag omp sur e tegaso kant da bevar ugent ;
Diwar ar samm a dri c’hant e savo tri ugent.
 
Ar paperer
 
Ha te a zo bet gwelet en hent o tisammañ,
El lec’h ma welez ur poull, en digarez dresañ,
O c’hlebiañ finamant ar c’hreiz eus da sac’had,
Ha deomp-ni d’o faeañ keit ha pa vent sec’h mat.
 
Ar pilhaouer
 
En em glevomp asamblez da laret un taol kaer ;
Unan ac’hanomp zo fripon hag un all a zo  laer ;
Tachomp d’en em glevet evel kamaraded ;
Etre ma pado labour e c’honefomp hor boued.
 
Ar paperer
 
Panevet ma ven re bell, em bije espliket
Un nombr a etadourien hag a artisaned,
Pere a vev eselant hepken gant ar paper,
O deus mui a estim e kêr ha war ar maez.
 

[1] Golo : plouz
[2] Etad : micher

Trésors d'archives > Brezhoneg > Yann Even

Témoignage sur la mine d'antimoine de Kerdevot

Jean René EVEN

 

Ce texte est extrait de la revue bilingue « Evid ar Brezhoneg ». Il fut publié en 1975.
Il contient une brève introduction sur l’histoire de la découverte de l’antimoine à Kerdévot.
Il se poursuit par l’interview d’un ancien mineur Jean-René Even  qui habitait Kerroué-Kerfeunteun mais qui était originaire d’Ergué-Gabéric.

 

E 1911 eo, ez eo bet diskoachet, dre zegouezh, an danvez-mañ: ar stibiom
(antimoine), e Kerzevod, en Erge-Vras, e-kichen Kemper. Un deiz ma oa tud ar gêr o tennañ mein er parkeier, ez eus bet kavet unan a oa ponneroc’h eget ar re all, ha den ne ouie perak. E-pad ur mare, e voe implijet ar maen-se gant paotred ar vro evid c’hoari da biv e oa an hini kreñvañ da zibradañ anezhañ. Un deiz avat, e voe torret a-dammoù, tammoù liv glas, lintrus. Perc’henn an douaroù a c’houlennas gant ur mignon dezhañ, barrek war ar vaenoniezh, petra a oa anezhañ : stibiom oa. Ha setu ma krogas ar pigelloù hag ar palioù da dennañ douar ha da gleuzañ er vengleuz. Tregont micherour ha goude ouzhpenn hanter-kant a zeuas da labourat e-barzh. An holl ne oant ket eus ar vro, Spagnoliz a oa zcken, med kalz anezho a oa eus kichen Kemper, evel Yann Even eus Kerfeunteun. Harz-labour zo bet ur wech e-touesk ar vengleuzerion a laboure evid ur gompagnunezh eus Paris. E 1916, ez echuas ar c’havr a gase an douar d’al laez da voned en-dro, E 1921, e krogas al labour adarre, beteg 1928. Abaoe ne vez ket mui tennet netra eus mengleuz Kerzevod.
 
Yann Even Pevare e oac’h o labourat aze ?
A-raok ar brezel pevarzeg e oa, ha ne oan ket tregont vloaz c’hoazh, ha bremañ on dek ha pevar-ugent. Aet on kozh, paotr ! E-pad daou vloaz ‘m eus labouret aze.
 
Eus pelec’h e oa an dud laboure ganeoc’h ?
Me zeue eus Kervern, med an holl ne zeuent ket eus an Erge-vras. Bez e oa estrañjourion ivez, eus Sant-Malo, eus ar Frañs ha Spagnoled a oa : Unan eus an toulloù er vengleuz zo bet anvet ToulI ar Spagnoled.
 
Hag al labour, penaos e oa?
Penaos e oa an devezh ? Ni a laboure e-pad seizh-eizh eur, med noz-deiz e laboure an dud, ha teir bandennad a oa. Me groge diouzh an noz ha betek ar mintin e labouren er vengleuz. E-giz-se e oa tu din ober war-dro ma zi-feurm e-pad an deiz. Tennañ douar a veze graet ganeomp hag e-barzh e oa ar stibiom. An douar-se a zeue d’al laez gant ar c’havr.
 
Ha peseurt liv e oa ar stibiom ?
Liv glas e oa, tost du. Ha goude, ne ‘m eus ket soñj re vad da belec’h e veze kaset. Aet on disoñj, paotr ! Da vro Maien gant an tren, me ‘gav din.
 
Penaos e oa an traoù e-barzh ar vengleuz ? Don e oa ?
Ur siminal a oa da ziskenn d’an traoñ hag aze ne oa ket sklaer, me ‘lavar dit, paotr. Med ut letern a veze gant peb hini, a yae en-dro gant karbur. Ya ‘vad. Don e oa, daou pe dri kilometr dindan an douar, tre beteg kêryann, ma ouzoc’h pelec’h emañ.
 
Ne oa ket dañjerus ?
Ne oa ket, nann. N’eus ket bet lazhet den morse. Ni ‘laboure evel gozed ha dour o tiverañ e peb lec’h Med ne oa ket paeet fall.
 
Pegement a veze roet deoc’h d’ar mare-se ?
Ne ‘m eus ket sonj, paotr. Kollet ‘m eus ma envor …war-dro ugent real evid an devezh.
Med paeet mat a-walc’h e oamp hag un tamm bara a veze roet deomp ive. Med kig-sall ne oa ket, nann.
 
Hag abaoe, an traoù zo cheñjet kalz ?
Ya ‘vad ! cheñchamant zo, sur al labour n’eo ket mui ken start hag a-raok. Mekanikoù zo bremañ e peb lec’h ha traktourien e-lec’h kezeg.
 
Hag an dud, cheñjet int ivez ?
An dud ? A, ya, kaezh N’int ket sirius ken. Gwechall e oa gwelloc’h an dud eget bremañ. Bremañ int aet elektrik ! Ar rod a dro re vuan.
 
Dastumet ha renket gant
Yann-Kel Kernalegenn,
niz bihan da Yann Even
 
 

 


Trésors d'archives > Brezhoneg > Lizher d'an Aotrou Roue Loeiz-Fulup

Lizher d'an Aotrou Roue Loeiz-Fulup


D'an nav a viz c'hwevrer 1836, ur barr-avel a ziskaras tour an iliz. Kinnig a reas neuze an Aotrou Bigot, ti-savour ofisiel an departamant, sevel an tour en dro evit ar priz a 7486 lur ha 80 sañtim.
 
D'an tri a viz ebrel e skrivas ar fabrisianed d'an Aotrou Eskob evit ma c'houlenfe arc'hant digant ministr ar relijionoù evit sikour fardañ un tour nevez. 4000 lur zo goulennet ouzh ar gouarnamant. Kannad ar vro an Aotrou De Toulgoet zo lakaet barzh ar jeu. D'eus e du An Aotrou de poulpiquet Eskob Kemper ha Leon a zo karget da welet Arc'heskob Paris an Aotrou de Quelen evit ma rofe pouezh da c'houlenn an Ergeïz. D’ar 27 a viz Kerzu ez eus bet klasket lazhañ ar Roue Louis-Philippe e Pariz. Nepell goude an darvoud e penn kentañ ar bloavezh 1837 ez eus bet kaset ul lizher d’ar Roue, ul lizher fin tre evit klask lakaat ar Roue da zigoriñ e yalc’h.
Daoust pegen uhel e voa ar re a oa karget da zifenn an dosier e Pariz n'eus ket deut bernioù moneiz da sevel an tour e-giz e faote d'an Aotrou Bigot .D'an 12 a viz meurzh 1937 ar stad a roe 1100 lur, ar c'huzul meur 500, ar gomun 300, ar fabrik 300 hag ur yelc'had a 500 lur a voe lakaet ouzhpenn a-berzh ar gouarnamant. Mont a rae ar sammad da 2700 lur, pell oa  deus ar 7500 lur goulennet gant an Aotrou Bigot. Sed perak o doa skrivet parresioniz Erge d'an Ao. Roue, evit klask sachañ evezh warno. 300 lur int deut a-benn da gaout setu zo bet reñket sevel un tour marc'had mat ha vil a-walc'h siwazh deomp. D'ar 14 a viz mae 1837 e oa roet al labour d'ober da L'haridon, mestr mañsoner.
 
Aotrou Roue,
Ar bloavezh 1836 a zo bet e gwirionez, leun a drubuilhoù evidomp. Gwall glac'haret omp bet o klevout hoc'h bet c'hwi teir gwech war bouez bezañ drouklazhet, hag an avel en deus diskaret tour iliz ar barrez d'an eil a viz c'hwevrer. Hogen dre vadelezh Doue, deuet hoc'h a-benn d'en em dennañ diouzh an taolioù-se ha spi hon eus e teuimp a-benn, gant aluzennoù an dud vat, da renkañ hon iliz ha d'adsevel hon tour. Emichañs n'en em gavo, en amzer da zont den ebet digalon a-walc'h da glask tennañ e vuhez digant ur Roue hag en deus degaset gantañ an eurvad e Bro-c'hall. Emichañs, ivez, ur wech renket mat an tour ganeomp, an avel n'he diskaro ket mui ha ne daolo ket ac'hanomp adarre en nec'hamant.
Ho servichourien, a-greiz-kalon hag ho keneiled gant doujañs.
                   
Notenn :  Gant al levr "Breiz izel" bet embannet er c'hantved diwezhañ eo bet brudet al lizher -mañ. Met ar skrid brezhonek n'eo bet roet nemet nevez-so gant Pêr Jakez Helias . Hag un droidigezh eo digant ar skrid gallek ? Pelec'h en deus -eñ diskoachet ar skrid-se den ne oar ha n'on ket deut a-benn da gaout ar skrid orin. Gant respont ar Roue e ouzomp eo bet skrivet war-lec'h ar 27 a viz Kerzu 1836 , daoust ha kaset eo bet  nemet e brezhoneg d'ar Roue ? Piv en dije troet dezhañ al lizher ?
 
Respont ar Roue :
 
Monsieur le préfet,
Le Roi a eu sous les yeux l'adresse en langue bretonne votée par le conseil de fabrique d'Ergué-Gabéric à l'occasion de l'attentat du 27 décembre.
Sa majesté a été touchée des bons et honorables sentiments qui s'y trouvent naïvement exprimés.
Désirant donner à cette commune un témoignage de sa bienveillance, sa majesté vient de lui destiner un secours de 300 francs pour aider aux réparations de la tour de l'église.
J'ai l'honneur de vous en donner avis, en vous priant, Monsieur, de prévenir M. le curé d'Ergué-Gabéric que cette somme va être remise à sa disposition par les soins de M. le trésorier de la couronne.
Agréez ...
Le secrétaire du cabinet.
Signé, Camille Vain
 
 

Trésors d'archives > Brezhoneg > Un trakt evit votadegoù 1883

Un trakt evit votadegoù 1883

Paotred An Erge - Vras,
 

Ar wech diwezhañ oa bet eleksion, me am-boa votet evit Louis Skividan hag e listenn. Ne damallan ket anezho da vezañ klasket konduiñ aferioù ar barrez, rak goude tout, pep hini en-deus droad da bresañtiñ, er marc'had, e varc'hadourezh, neus forzh pe ger fall kalite e vez ; mes ne c'hell ket forsiñ den d'e brenañ.

Ar wech diwezhañ eta, am-boa votet evit Louis Skividan hag e listenn : en dro-mañ, avat, ne votin ket evito, ha setu amañ perak :
Bremañ oa komañset adarre tud ar barrez da vezañ amezeien : disoñjet hon-doa an tammik dispac'h oa bet etrezo ar bloaz paseet.Gwelet 'zo bet frikoioù e pere e veze amezeien an div listenn ober asamblez ur barti kartoù pe ur barti kilhoù, heb disañsion na facheri ebet.
Ha bremañ ?
Deut eo Louis Skividan gant e listenn da zigor ar gouli oa kazi pare ! Evit ampech na c'hoarvefe mui ur seurt taol, me ho ped tout, va mignoned, da roïñ d'ar bemp a zo ar penn-kaoz eus ar freuzh ha d'ar re a heulh anezho, ur gentel a ne zisoñjfent ket anezhi, en ur votiñ evit hor Maer kozh hag evit e listenn.
Enebourien ar peoc'h a brometo deoc'h peb seurt traoù kaer, memes marteze d'ober ur porzh-mor en Erge-Vras, gant ur maltouter hag ur "chef de gare". Promesaoù kaer a reont, mes prometiñ ha derc'hel zo daou, ha daou zra disheñvel.
 Ne gredfoc'h ket anezho hag ho-pezo rezon, votiñ a rafoc'h tout-a-bezh evit ar Maer ha n'ho-pezo ket a geuz.
 
Yann ar peoc'h
 
Kemper, moulet e ti De Kerangal.